ŞARBON (ANTRAX)
Şarbon temel olarak bulaşıcı bir hastalıktır. Etkenin adı Bacillus antracis dir. Aslında koyun, keçi, sığır, manda gibi ot yiyen hayvanların hastalığıdır. Hastalıklı hayvanların et, yün, kan veya derisi ile temas eden insanlara enfeksiyon tesadüfen bulaşır. Ellerde sık gözlendiğinden diğer yara türleri ve tümörlerden ayırt edilmelidir.
Şarbon Nedir
Şarbon tamamen ortadan kaldırılamamakla beraber, dünyada gittikçe azalan bir infeksiyon hastalığıdır. Hastalık insanlara hayvanlardan ( en fazla koyun, keçi, sığır, manda ) temas yolu ile veya nadiren sindirim sistemi yoluyla bulaşır. Bulaşma kaynaklarına göre hastalık endüstriyel, tarımsal veya laboratuar kaynaklı olabilir.
Ülkemizde görülen şarbon olguları genellikle tarımsal kökenlidir. Hastalıklı hayvanlarla temas sonrası gelişir. Ölen hastalıklı hayvanların kesilmesi, derisinin yüzülmesi, etinin kıyılması gibi direk temas içeren girişimler sonucu deri şarbonu (ellerde) gözlenir. Hastalıklı etlerin yenilmesi ile ise bağırsak sistemi şarbonu gelişir. Bu yüzden hayvancılıkla uğraşanlar, kasap ve veteriner hekimler şarbon yönünden risk gruplarını oluşturmaktadırlar.
Şarbon Hastalığı
Şarbon sporlarının insan vücuduna giriş kapısına göre klinik olarak üç ayrı tip hastalık gözlenebilir.
1- Deri şarbonu,
2- Akciğer şarbonu,
3- Sindirim sistemi şarbonu.
Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden kan yolu ile yayılım sonucu sepsis ve menenjit gibi ağır, öldürücü klinik tablolar gelişebilir. Bu durum oldukça nadir gözlenir.
Bugün dünyada görülen insan şarbonunun %95’ini deri şarbonu oluşturmaktadır.
Deri üzerindeki bir sıyrık veya kesi ile vücuda giren sporlar yara yerinde yanma ve kaşıntıya neden olur. Yara içi kanlı siyah bir kabarcık halini alır. Buna vezikül adı verilir, etrafı ödemli ve kızarıktır. Vezikül zamanla patlar ve yerine siyah kabuklu, eskar denilen yara dokusu oluşur.
TANI NASIL KONUR?
Yaradan veya hastalığın durumuna göre balgam, kusmuk, dışkıdan alınan örnekler, gram boyası ve metilen mavisi ile boyanarak etken gösterilebilir. Kanlı plakta etken üretilebilir. Kanda ELİSA testi ile antikor titre artışı gösterilebilir.
Şarbon Tedavisi
Penisilin ilk seçilecek ilaçtır. Penisilin alerjisi olanlarda, eritromisin, tetrasiklinler, kloramfenikol, veya birinci kuşak sefalosporinler alternatif olarak seçilebilecek ilaçlardır.
Deri şarbonunda cerrahi işlem (insizyon, eksizyon vb) yapılmamalıdır. Deri lezyonunun pansumanının yapılması ve gazlı bezle kapatılması yeterlidir.
KORUNMA
Hayvan ve risk altındaki insanların aşılanmasıdır. Ayrıca hastalık sonucu ölen hayvanların etinin yenilmemesi, karkasın derine ve kireç ile gömülmesi gerekir.
“Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.”
